| |
Cmentarze pełne są ludzi, bez których świat nie mógłby istnieć.
KALENDARIUM OBOZÓW "NADSANIE" O CHARAKTERZE KONSERWATORSKIM I OBOZÓW NIEFORMALNEJ GRUPY KAMIENIARZY "MAGURYCZ"*
W latach 1987 - 2004 prace remontowe i porządkowe prowadzono w następujących - często dziś nie istniejących - miejscowościach Bieszczadów, Beskidu Niskiego i Roztocza:
I - VIII 1987
Michniowiec, gm. Czarna, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne,
Bystre, gm. Czarna, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne,
Chmiel, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki, płyta nagrobna z XVII w..
II - VIII 1988
Lipie, gm. Czarna, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne,
Lutowiska, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne,
Smolnik n/Sanem**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne.
III - VIII 1989
Polana, gm. Czarna, cmentarz greckokatolicki i rzymskokatolicki,
Dwernik, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyże z nieistniejącej cerkwi,
Berehy Górne**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyże z nieistniejącej cerkwi.
IV - VIII 1990
Sianki**, gm.Lutowiska, cmentarz greckokatolicki, kaplica grobowa,
Beniowa**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki, podstawa pod chrzcielnicę (?), krzyże z nieistniejącej cerkwi, krzyż przydrożny,
Bukowiec**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki, cmentarz wojskowy z I wojny światowej, krzyże z nieistniejącej cerkwi, krzyż przydrożny,
Dźwiniacz Górny**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne.
V - VIII 1991
Stuposiany, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki,
Wołosate, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne,
Caryńskie**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyż przydrożny.
VI - VIII 1992
Bandrów, gm. Ustrzyki Dolne, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne,
Stebnik, gm. Ustrzyki Dolne, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne.
VII - VIII 1993
Jałowe, gm. Ustrzyki Dolne, cmentarz greckokatolicki,
Moczary, gm. Ustrzyki Dolne, cmentarz greckokatolicki,
Bandrów, gm. Ustrzyki Dolne, krzyże przydrożne,
Zatwarnica, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki,
Hulskie**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki oraz ruiny cerkwi,
Krywe**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki,
Tworylne**, gm. Czarna, cmentarz greckokatolicki.
VIII - VIII 1994
Smolnik n/Sanem**, gm. Lutowiska, rekonstrukcja XIX-wiecznego nagrobka z ok. 250 części, cmentarz greckokatolicki,
Chmiel, gm. Lutowiska, płyta nagrobna z XVII w, cmentarz greckokatolicki,
Tworylne**, gm. Czarna, cmentarz greckokatolicki,
Rajskie, gm. Solina, cmentarz greckokatolicki,
Bystre, gm. Baligród, cmentarz greckokatolicki,
Berehy Górne**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki,
Caryńskie**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki.
IX - VIII 1995
Smolnik n/Sanem**, gm. Lutowiska, kontynuacja prac rozpoczętych w 1994 roku,
Balnica**, gm. Komańcza, cmentarz greckokatolicki, krzyże z nie istniejącej cerkwi,
Wola Michowa, gm. Komańcza, cmentarz żydowski, rozpoczęcie prac,
Nowy Łupków, gm. Komańcza, cmentarz greckokatolicki.
W latach 1996-98 Stanisław Kryciński zorganizował jeszcze 3 obozy o charakterze konserwatorskim, po czym "Nadsanie" przerodziło się w przedsięwzięcie archeologiczne (latem 1999 i 2000 roku prowadził pionierskie i niezwykle ciekawe wykopaliska w Berehach Górnych, gm. Lutowiska). Miejscowości, w których działał St. Kryciński oznaczono literą N. Niżej podpisany od roku 1996 prowadzi działalność samodzielnie, a miejscowości, w których prowadzono prace nie są poprzedzone żadną literą. Na życzenie St. Krycińskiego niżej podpisany zaprzestał używania nazwy "Nadsanie", chociaż nie zmienia to faktu, że cele obozów pozostały takie same. Z konieczności kolejne obozy noszą roboczą nazwę: obozów konserwatorskich Nieformalnej Grupy Kamieniarzy "Magurycz".
X - VIII 1996
Smolnik n/Sanem**, gm. Lutowiska, zakończenie prac rozpoczętych w 1994 roku,
Wola Michowa, gm. Komańcza, cmentarz żydowski, zakończenie prac,
Balnica**, gm. Komańcza, pańszczyźniany (?) krzyż przydrożny,
Nowica, gm. Uście Gorlickie, cmentarz greckokatolicki.
VII 1996
N - Królik Wołoski, gm. Rymanów, cmentarz greckokatolicki,
N - Deszno, gm. Rymanów, cmentarz greckokatolicki,
N - Bałucianka, gm. Rymanów, cmentarz greckokatolicki.
XI - IX 1997
Wisłok Wielki (górny), gm. Komańcza, cmentarz greckokatolicki, chrzcielnica z nieistniejącej cerkwi,
Nowica, gm. Uście Gorlickie, remont kostnicy z II poł. XIX w., I etap prac zakończono w V 1998 r.
VII 1997
N - Wisłoczek, gm. Rymanów, cmentarz greckokatolicki i choleryczny,
N - Tarnawka, gm. Rymanów, cmentarz greckokatolicki.
XII - VIII 1998
Wisłok Wielki (dolny), gm. Komańcza, cmentarz greckokatolicki, krzyż przydrożny, odkrycie archiwum zwierzchności gminy z lat 1885-1896 oraz dokumentów parafialnych, wstępne czynności konserwatorskie, inwentaryzacja, indeks (XII 1998 - II 1999),
Balnica**, gm. Komańcza, rozpoczęcie remontu murowanej kaplicy przy cudownym źródle z lat 70-tych XIX w,
Wołowiec, gm. Sękowa, wybrane krzyże przydrożne,
IX 1998
Radruż, gm. Horyniec, cmentarz greckokatolicki,
VII 1998
N - Puławy, gm. Rymanów, cmentarz greckokatolicki,
N - Rudawka Rymanowska, gm. Rymanów, krzyż przydrożny.
XIII - VIII 1999
Wisłok Wielki (dolny), gm. Komańcza, polichromia w cerkwi p.w. św. Onufrego (obecnie kościół rz.-kat.) z 1854 r., chorągiew procesyjna z końca XVIII w., ekspozycja muzealna w wieży w / w cerkwi przygotowanie i konserwacja eksponatów,
Wisłok Wielki (górny), gm. Komańcza, krzyż przydrożny.
Moszczaniec, gm. Komańcza, cmentarz greckokatolicki,
Czystohorb, gm. Komańcza, cerkwisko, cmentarz greckokatolicki, chrzcielnica z nieistniejącej cerkwi.
VII, VIII, X 1999
Balnica**, gm. Komańcza, kontynuacja remontu kaplicy.
XIV - VIII / IX 2000
Moszczaniec, gm. Komańcza, krzyże przydrożne,
Wola Niżna, gm. Dukla, cmentarz cerkiewny oraz pozostałe dwa cmentarze greckokatolickie,
Wola Wyżna**, gm. Dukla, cmentarz greckokatolicki, cerkwisko, krzyż przydrożny,
Jasiel**, gm. Dukla, oba cmentarze greckokatolickie, krzyż kuty ze zwieńczenia nie istniejącej cerkwi, krzyże przydrożne,
Rudawka Jaśliska**, gm. Dukla, wybrane krzyże przydrożne - rozpoczęcie prac,
Wisłok Wielki (dolny), gm. Komańcza, drobne prace przy kolejnych eksponatach powstającej w cerkwi ekspozycji muzealnej.
XV - V 2001
Balnica**, gm. Komańcza, zakończenie prac przy naprawie i rekonstrukcji więźby kopuły i sygnaturki, przekrycie blachą ocynkowaną przez wyspecjalizowaną firmę,
Szczerbanówka**, gm. Komańcza, naprawa krzyża kutego z nie istniejącej cerkwi,
Wisłok Wielki (dolny), gm. Komańcza, krzyż przydrożny, dokumenty zwierzchności gminnej, chrzcielnica z Woli Wyżnej,
VIII/IX 2001
Czeremcha**, gm. Dukla, cerkwisko, cmentarz greckokatolicki, krzyże przydrożne,
Lipowiec**, gm. Dukla, cmentarz greckokatolicki,
Wisłok Wielki, gm. Komańcza, krzyż przydrożny (Wisłok Górny), prace nad ekspozycją muzealną (eksponaty z Czeremchy i Radoszyc),
Radoszyce, gm. Komańcza, cerkiew - dokumenty gminne i parafialne, sprzęty liturgiczne,
Jasiel**, gm. Dukla, krzyż przydrożny,
Berehy Górne**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki.
XVI - II 2002
Morochów, gm. Zagórz - cmentarz greckokatolicki grzebalny, dokumentacja fotograficzna i opisowa stanu zachowania, rozpoczęcie prac remontowych,
VI 2002
Radocyna**, gm. Sękowa - cmentarz greckokatolicki (ob. prawosławny), wybrane krzyże przydrożne (fundusze uzyskane przez Diecezjalny Ośrodek Kultury Prawosławnej),
VIII 2002
Solinka**, gm. Cisna - cmentarz greckokatolicki, krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi,
Maniów, gm. Komańcza - cmentarz greckokatolicki, krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi,
Smolnik n/Osławą, gm. Komańcza - cmentarz greckokatolicki,
Surowica**, gm. Komańcza - cmentarz greckokatolicki stary i nowy.
Szczerbanówka**, gm. Komańcza - krzyż kuty z nie istniejącej cerkwi,montaż na cerkwisku,
IX/X 2002
Wisłok Wielki, gm. Komańcza - ekspozycja muzealna,
Balnica**, gm. Komańcza - kontynuacja remontu kaplicy, rekonstrukcja łuku nad wejściem, rozpoczęcie rekonstrukcji ogrodzenia.
XVII - IV 2003
Wisłok Wielki, gm. Komańcza - ekspozycja muzealna - nieoficjalne otwarcie,
Kołonice, Jabłonki, Wernejówka, Zawoje - inwentaryzacja cmentarzy greckokatolickich i krzyży przydrożnych,
VIII/IX 2003
Zawoje**, gm. Rymanów - cmentarz greckokatolicki, cerkwisko,
Wernejówka**, gm. Rymanów - krzyż przydrożny,
Polany Surowiczne**, gm. Komańcza - cmentarz greckokatolicki cerkiewny i grzebalny, cerkwisko, krzyż przydrożny,
Darów**, gm. Komańcza - cmentarz greckokatolicki, krzyż przydrożny,
Krzyże przydrożne na skrzyżowaniu drogi Polany Surowiczne - Surowica z drogą do Puław, gm. Komańcza.
Wisłok Wielki, gm. Komańcza - XVIII-wieczna chorągiew procesyjna - konserwacja,
XVIII - VII 2004
Korczmin, gm. - cmentarz greckokatolicki,
VIII 2004
Szczawne, gm. Komańcza - cmentarz prawosławny cerkiewny i grzebalny,
Komańcza, gm. Komańcza - cmentarz cerkiewny prawosławny, cmentarz greckokatolicki grzebalny, kuty krzyż cerkiewny,
Szklary**, gm. - cmentarz cerkiewny greckokatolicki, chrzcielnica, cerkwisko,
XIX 2005
V 2005
Szklary, gm. Dukla, cmentarz greckokatolicki,
Mszana, gm. Dukla, cmentarz cerkiewny, cerkwisko
VII 2005
Jaśliska, gm. Dukla - wydobycie macew z koryta rzeki, wstępne prace zabezpieczające
VIII 2005
Mszana, gm. Dukla cmentarz greckokatolicki, kapliczki i krzyże przydrożne
IX 2005
Kotań, gm. Krempna, lapidarium, cmentarz greckokatolicki
Wszystkie zestawione wyżej prace zostały wykonane społecznie!
Ogółem, w ciągu 19 lat (31 odrębnych obozów) zabiegom konserwatorskim, remontowym i porządkowym poddano blisko 750 obiektów w 65 miejscowościach - w tej liczbie nagrobki na blisko 80 cmentarzach, krzyże przydrożne, chrzcielnice, krzyże ze zwieńczeń cerkwi, a także kostnicę drewnianą w Nowicy, murowaną kaplicę w Balnicy (remont trwa), liczne cerkwiska. Zupełnie osobne zagadnienie stanowią obszerne zbiory dokumentów gminnych i parafialnych z Wisłoka Wielkiego i Radoszyc, które przyszło nam odkryć, zabezpieczyć i częściowo skatalogować, a także utensylia cerkiewne z wyżej wymienionych miejscowości, które stały się zalążkiem ekspozycji muzealnej w cerkwi w Wisłoku Wielkim (gotowe jest oświetlenie i część ekspozycji). Obozy w latach 1987 - 1996 finansowane były przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. Prowadzili je pospołu Stanisław Kryciński i Szymon Modrzejewski. Obozy organizowane przez Szymona Modrzejewskiego w latach 1997-2002 odbyły się dzięki uzyskaniu dotacji z Fundacji im. Stefana Batorego, w przypadku Balnicy także dotacji z Fundacji Ochrony Bioróżnorodności Karpat Wschodnich, w latach 2002 - 2003 dzięki grantom z Fundacji Karpackiej, zaś w roku 2004 dzięki Fundacji Wspomagania Wsi. W ostatnich latach znacznie poszerzył się zakres naszej działalności, przede wszystkim dzięki wspomnianym fundacjom, prywatnym znajomościom z obecnymi mieszkańcami Bieszczadów i Beskidu Niskiego, a także za sprawą coraz lepszych kontaktów z instytucjami i społecznościami lokalnymi oraz przedstawicielami cerkwi prawosławnej, greckokatolickiej i kościoła rzymskokatolickiego. Nie bez wpływu na to bezprecedensowe przedsięwzięcie pozostaje fakt, że niektórzy "wychowankowie" obozów za przedmiot studiów obrali konserwację. Pozostali uczestnicy to - w ostatnich latach - głównie uczniowie liceów oraz studenci różnych kierunków z całej Polski (Jasło, Biecz, Toruń, Poznań, Gdańsk, Sanok, Tychy, Kielce, Warszawa).
W prawie wszystkich miejscowościach cmentarze pozbawione są opieki rdzennych mieszkańców - Bojków, Łemków, Żydów, Niemców i Polaków.
W kalendarium pominięto znaczną liczbę miejscowości, w których przeprowadzono inwentaryzację fotograficzną i opisową stanu zachowania cmentarzy, cerkwisk, kaplic, figur i krzyży przydrożnych.
* niżej podpisany (jako uczestnik "Nadsania" od 1987 roku, a od roku 1988 współorganizator) nie nadał odrębnej numeracji kolejnym ' prowadzonym samodzielnie - obozom Nieformalnej Grupy Kamieniarzy "Magurycz", czując się kontynuatorem idei ratowania krajobrazu kulturowego Bieszczadów i Beskidu Niskiego. Kalendarium jest w pewnym stopniu uzupełnieniem artykułu St. Krycińskiego pt. "Ocalić, ile się da" - Płaj nr 20.
** miejscowości w praktyce nie istniejące i pozbawione mieszkańców, w zdecydowanej większości pozostałych miejscowości nie mieszka ludność autochtoniczna a cmentarz, cerkwisko i krzyże przydrożne to niemal jedyne widoczne (na pierwszy rzut oka) ślady przeszłości.
Powyższe kalendarium ukazało się w numerze 23 Almanachu Towarzystwa Karpackiego "Płaj", Warszawa 2001, obejmując obozy do roku 2001. W numerach 23, 26 i 28 wspomnianego almanachu znaleźć można sprawozdania z działalności "Magurycza" - odpowiednio za rok 2001, 2002 i 2003.
Polecam również zapoznanie się z innymi tekstami związanymi z działalnością N.G.K. "Magurycz
O Nieformalnej Grupie Kamieniarzy "Magurycz"
Skrócone sprawozdanie za rok 2004 z XVIII sezonu (26 i 27 obozu)
N.G.K. "Magurycz"
Skrócone sprawozdanie - wiosna 2005 (28 obóz) N.G.K. "Magurycz"
Skrócone sprawozdanie - lato 2005 (29, 30 i 31 obóz) N.G.K. "Magurycz"
Sprawozdanie za rok 2006
Wszystkich chętnych do pracy z nami lub wspierania naszej działalności - w każdej sensownej formie - zapraszamy!
KONTAKT: szymon@magurycz.org oraz damian@magurycz.org
beskid-niski.pl na Facebooku
|
|
