| |
Rzeźba terenu
Beskid Niski będący poprzecznym obniżeniem w łuku Karpat tworzy szereg grzbietów i pojedynczych garbów rozdzielonych szerokimi obniżeniami, dolinami rzek i potoków. Objęcie ochroną i zachowanie tego charakterystycznego krajobrazu stanowiło jedną z przyczyn utworzenia Magurskiego Parku Narodowego.
Według klasyfikacji typów rzeźby Starkla na terenie MPN możemy wyróżnić:
- Góry średnie przekraczające wysokością 800 m n. p. m., dla których deniwelacja jest większa od 400 m Są to kulminacje pasma Magury Wątkowskiej (Wątkowa, Magura i Kornuty)
- Góry niskie i pogórza wysokie o wysokościach bezwzględnych powyżej 500 m i niewielkich deniwelacjach (poniżej 350 m), które pod względem zajmowanej powierzchni dominują na terenie Parku. Do tej grupy należą: Mały Ferdel, Ferdel, Majdan, Ostrysz, Kolanin, Kamień, Cyrla, Suchania, Czerteź, Czerszla, Baranie, Uherec, Feszówka, Dąb, Debra, Żydowska, Jaworzyna i Pakoszowa.
- Średnie i niskie pogórza słabo i płytko rozczłonkowane (deniwelacja poniżej 250 m) zajmują niewielkie fragmenty terenu w okolicach Świątkowej Wielkiej, Świątkowej Małej i Kotani.
- Doliny potoków - wąskie w przypadku małych cieków (np. Świerzówki, Krempnej, Baraniego potoku) szersze i o płaskim dnie (Wisłoka, Wilsznia)
Przedstawienie terenu Magurskiego Parku Narodowego (z otuliną) w formie mapy hipsometrycznej w pełni uwidacznia złożoność rzeźby. W północnej części Parku dominuje długi grzbiet Magury Wątkowskiej, którego kulminacja na Wątkowej jest najwyższym wzniesieniem MPN. Poniżej pasma Magury Wątkowskiej dostrzegamy pojedynczy garb góry Mareszka. Część południowa Parku, oddzielona od części północnej dolinami Wisłoki i Wilszni jest zdecydowanie niższa. Grzbiety górskie leżące w tej części Parku nie przekraczają wysokości 750 m n.p.m. Ich zbocza rozcinają głębokie doliny prawobrzeżnych dopływów Wisłoki i Wilszni, których źródliska znajdują się w pobliżu granicy ze Słowacją. Dominująca część terenu MPN (86 %) znajduje się w przedziale wysokości między 401 m n. p. n. a 650 m n. p. m., z czego ponad 20 % przypada na wysokości między 501 - 550 m n. p. m. Najniższą wysokością notowaną na tereni Parku jest 329 m n. p. m.
Połączenie liniami kulminacji poszczególnych pasm górskich uwidacznia układ grzbietów górskich (NW - SE), ukośny do wypiętrzenia wału Beskidu Niskiego a zgodny z układem fałdów jednostki magurskiej. Znajduje to potwierdzenie w rozkładzie ekspozycji terenu na obszarze MPN.
Mapa ekspozycji terenu Magurskiego Parku Narodowego pozwala stwierdzić, że w Parku dominują ekspozycje wschodnia i północno - wschodnia, zajmując odpowiednio 18,3 % i 17,35 % powierzchni. Rzadko występują stoki o ekspozycji południowej (tylko 8,06 % ) i północnej 10,28 %. Pozostałe przedziały ekspozycji zajmują od 10,42 % (wystawa północno - zachodnia) do 12, 98 % (wystawa zachodnia).
Charakterystyczną cechą rzeźby jest inwersja, polegająca na tym, że wzniesienia tworzą odporne skały synklin lub ich skrzydeł (piaskowce magurskie), natomiast obniżenia powstały na rozdzielających je mało odpornych skałach (łupki) odsłaniających się w jądrach antyklin.
Analizując mapę nachylenia terenu zauważamy, że Magurski Park Narodowy nie obfituje w tereny o dużym nachyleniu (powyżej 25o) Dominują dwa przedziały nachyleń 6o - 10° i 11° - 15°, które zajmują odpowiednio 30,53 % i 33,27 % powierzchni. Najmniejsze nachylenia z klasy 0° - 5° znajdujemy w dolinie Wisłoki oraz w miejscach ujść większych dopływów.
W Parku dominują umiarkowane warunki nasłonecznienia. Gros terenu (ok. 85 %) otrzymuje w ciągu roku wartość nasłonecznienia rzędu 95 % - 11 5%. Klasy ekstremalne pierwsza i szósta zajmują poniżej 1 % powierzchni Parku.
Dziękuję pracownikom Magurskiego Parku Narodowego, za udostępnienie materiałów znajdujących się na stronie Magurskiego Parku Narodowego
beskid-niski.pl na Facebooku
|
|
