|
|
|
/ Obiekty / Komańcza - cerkiew p.w Opieki Matki Bożej
|
 |
| |
Komańcza - cerkiew p.w Opieki Matki Bożej
W 1800 roku spłonęła cerkiew w Komańczy... mieszkańcy wsi, natychmiast podjęli decyzję o budowie nowej świątyni.
13 września 2006 roku historia zatoczyło koło - około godziny 19-tej spłonęła cerkiew w Komańczy.
Z pożaru ocalała dzwonnica oraz krzyż przycerkiewny.
Niestety, nie jestem w stanie przygotowując materiał o cerkwi w Komańczy używać określeń "była", "stała"... dla mnie ona ciągle jest...
Bartłomiej Wadas
 Komańcza - cerkiew prawosławna pod wezwaniem Opieki Matki Bożej. Pierwotnie była to świątynia greckokatolicka lecz od 1963 roku służy wyznawcom prawosławia.
Cerkiew znajduje się na stromym, wysokim wzniesienie w pobliżu drogi z Komańczy do Tylawy około 500 metrów od głównego skrzyżowania w Komańczy.
Budowa cerkwi greckokatolickiej w Komańczy trwała w latach 1800-1803. Powstała ona na miejscu świątyni z XVI wieku, która spłonęła w pożarze w 1800 roku. Pierwsze nabożeństwo w jeszcze pustej świątyni, odbyło się prawdopodobnie w 1802 roku a rok później uzupełniono wyposażenie cerkwi co potwierdza wyryta data "1803" na jednej z desek nastawy ołtarza. W 1834 roku postawiono obok cerkwi wolnostojącą dzwonnicę a po 1836 roku dobudowano do zakrystię oraz dodano czwartą wieżyczkę sygnaturkową. W 1919 roku przeprowadzono kolejny remont generalny, w którym min. wymieniono fragmenty poszycia dachu usuwając gont a wykorzystując blachę (w 1955 roku cały dach oraz kopuły pokryto blachą). Po przejęciu cerkwi przez prawosławnych trwały przeprowadzono kolejne remonty.
W latach 1965-1970 przeprowadzono gruntowny remont cerkwi - zmieniono min. szalunki, odremontowano fundamenty i podwaliny.
Kolejny kosztowny remont trwał w latach 1983-1985 - wtedy to wykonano prace konserwatorskie przy ikonostasie i polichromii a obok budowanej wówczas cerkwi greckokatolickiej wybudowano plebanię. W latach 1993-1995 cerkiew odwiedziły kolejne ekipy remontowe.
Podczas wichury w lipcu 2001 roku na cerkiew runęło pobliskie drzewo, które spowodowało spore uszkodzenia dachu - to wydarzenie wymusiło prace przy poszyciu dachu. W 2002 roku wykonano kolejny remont fundamentów podczas którego, odkryto fragmenty fundamentów cerkwi, która spłonęła w 1800 roku. Następną inwestycją miało być likwidacja blachy i przywrócenie gontowego poszycia dachu... nie udało się.
Mimo wysiedleń mieszkańców w ramach Akcji "Wisła" w 1947 roku, cerkiew nadal służyła kilku rodzinom greckokatolickim, którym udało się uniknąć wysiedleń i pozostać w Komańczy.  Były to z reguły rodziny kolejarzy obsługujących linię kolejową do Łupkowa. W 1961 roku cerkiew w Komańczy została zamknięta - funkcjonariusze UB podając się za turystów - podstępem odebrali księdzu klucze. Cerkiew zamknięto dla grekokatolików lecz za zgodą władz pozwolono na erygowanie parafii prawosławnej. Pierwsze nabożeństwo w cerkwi odprawił 7 stycznia 1963 roku z okazji Świąt Bożego Narodzenia ksiądz Jan Lewiarz.
Pierwszym księdzem prawosławnym pełniącym obowiązki proboszcza był w latach 1962-1964 ks. Jerzy Krysiak. Cerkiew wraz z dzwonnicą i cmentarzem oficjalnie przekazano prawosławnym 2 czerwca 1963 roku.
Cerkiew w Komańczy, drewniana o konstrukcji zrębowej, posadowiona jestna - przykrytej blaszanym fartuchem - kamiennej podmurówce. Pierwotnie była ona świątynią trójdzielną z orientowanym trójbocznie zamkniętym prezbiterium. W pierwszej połowie XIX wieku za prezbiterium dobudowano czworoboczną zakrystię. Wszystkie cztery pomieszczenia cerkwi są jednej wysokości - nawa na planie kwadratu jest szersza niż pozostałe pomieszczenia. Na przedłużeniu babińca dobudowany został przedsionek.  Konstrukcja zrębowa jest niewidoczna gdyż cała cerkiew jest oszalowana pionowymi deskami.
Dach był pierwotnie kryty gontem jednak w trakcie remontów w XX wieku, pokryto połacie dachu oraz kopuły blachą. Jedną z kolejnych prac remontowych miało być przywrócenie poszycia gontowego. Dach o konstrukcji kalenicowej (wspólna kalenica nad czterema pomieszczeniami) zwieńczony czterema baniastymi wieżyczkami z pozornymi latarniami (pierwotnie pokryte polichromią) podzielonymi ząbkowatym gzymsami. Wieżyczki częściowo są szalowane gontami a częściowo podbite blachą a największa z nich osadzona jest na konstrukcji nawy.
Pod kalenicowym dachem znajdują się ośmiopolowe zrębowe kopuły - konstrukcja charakterystyczna dla cerkwi z terenu wschodniej Łemkowszczyzny.
Pod połacią dachu znajduje się gzyms nadokienny i podokapowy, który pierwotnie pokryty był polichromią.
Na przedłużeniu osi cerkwi stoi wolno stojąca dzwonnica (ocalała z pożaru) zbudowana w pierwszej połowie XIX wieku. Konstrukcja dzwonnicy słupowo-ramowa o ścianach pochyłych. Trójkondygnacyjną dzwonnicę wieńczy kryty blachą namiotowy hełm z pozorną latarnią.  Dzwon pochodzi z 1882 roku.
W cerkwi czterostrefowy ikonostas wykonany w 1832 roku (pochodzący ze wsi Wołosianka, autorstwa Aftanazego Rużiłowicza - snycerza i malarza rodem z
Tuchołszczyni), ze współczesnymi jemu ikonami pędzla Stefana Kowacza, Piotra Rużiłowicza, Marcina Melierowicza, Jana Kulczickiego, Adama
Gaykowskiego, Daniela Połumiacka i Wasyla Kumanieckiego. Ikony przemalowano w 1934 roku. W strefie ikon namiestnych (od lewej): Św. Mikołaj, Matka Boska
w typie Hodygetrii, Chrystus Nauczający, Pokrow (Welon Opieki NMP). Carskie wrota ażurowe z przedstawieniem Drzewa Jessego z sześcioma tondami, w
których przedstawiono min. Czterech Ewangelistów. W ościeżach znajduje się napis wymieniający nazwiska wszystkich malarzy.
W strefie prazdników dwanaście ikon współczesnych z ikonostasem (od lewej): Boże Narodzenie, Ofiarowanie Dzieciątka w świątyni, Pokłon Pasterzy, Chrzest Chrystusa, Obrzezanie, Chrystus w Ogrójcu, Zwiastowanie, Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie, Zesłanie Ducha Św., Przemienienie na Górze Tabor, Wniebowzięcie NMP. W strefie Deesis 12 Apostołów i grupa Pantokratora. Ikonostas wieńczy sześć szczytów złożonych z trzech tond z postaciami proroków i Ojców Kościoła. Na osi ikonostasu tondo z przedstawieniem Boga Ojca zwieńczone z Grupą Pasji. Ołtarz za ikonostasem fundacji Grzegorza Dido pochodzi z 1803 roku z ikoną polu centralnym przedstawiającą Matkę Boską z Dzieciątkiem (jest to kopia cudownej ikony z Krechowa koło Żółkwi).
Na ścianach porozwieszano fragmenty ikonostasów i ołtarzy pochodzących z innych cerkwi m.in. zwieńczenie ołtarzy (XVIII w.) z ikonami ŚŚ Jana Ewangelisty i Mateusza (pochodzące z cerkwi z Dołżycy), carskie wrota z 2 poł. XVIII w., fragment ikonostasu (XIX w.), wrota diakońskie (pocz. XIX wieku - Dołżyca), Stacje Męki Pańskiej (2 poł. XVIII w., Dołżyca).
Ściany i wnętrza kopuł pokrywa polichromia. W cerkwi znajduje się nadwieszony chór muzyczny.
Na przycerkiewny teren otoczony niskim murkiem z kamienia rzecznego, prowadzą trzy wejścia: jedno przez dzwonnicę oraz dwie bramki (od wschodu i zachodu) z dwuskrzydłowymi wrotami, kryte gontowymi daszkami. Na terenie cmentarza cerkiewnego zachowało się pięć kamiennych nagrobków.
Święto parafialne - Opieki Matki Bożej - 14 października.
Spłonęła zabytkowa cerkiew w Komańczy
 Niemal doszczętnie spłonęła jedna z najpiękniejszych i najbardziej znanych świątyń pogranicza Beskidu Niskiego i Bieszczadów - cerkiew pw. Orędownictwa Matki Boskiej w Komańczy. Pożar wybuchł 13.09.2006 roku ok. godz. 18.45. W momencie przybycia na miejsce pierwszych jednostek ochotniczej straży pożarnej z Komańczy, w ogniu stało już całe wnętrze, po czym ognień buchnął jednocześnie z trzech cerkiewnych kopuł jednocześnie. Niemal natychmiast stanęła w płomieniach.
Strażacy nie mieli szans na pokonanie żywiołu. W pewnym momencie akcja gaszenia cerkwi musiała zostać przerwana z powodu braku wody. Dogaszanie zgliszcz wznowiono po dostarczeniu wody z pobliskiej rzeki Barbarki.
"...Mimo podjętej przez miejscowe jednostki ochotniczej straży pożarnej akcji, pożar niemal momentalnie objął całą konstrukcję. Na pewno na szybkość rozprzestrzeniania się pożaru miał wpływ dawny sposób konserwowania drewna oraz panująca obecnie w ciągu dnia mała wilgotność powietrza. Pożar objął całe wnętrze cerkwi i doszczętnie spłonęło całe zabytkowe wyposażenie..." - poinformował portal Bieszczady.pl - st. kpt. Piotr Królicki z Komendy Państwowej Straży Pożarnej w Sanoku.
Po kilkudziesięciu minutach, po przebyciu ok. 40km dzielących Sanok i Komańczę, na miejsce dotarł podnośnik oraz dodatkowe jednostki straży pożarnej. Około godziny 19.40 udało się zahamować rozprzestrzenianie się ognia, który zagrażał stojącej przy świątyni równie zabytkowej, drewnianej dzwonnicy. Ta nie ucierpiała ponieważ była zapobiegawczo polewana przez strażaków wodą. Z konstrukcji cerkwi ocalał jedynie fragment babińca.
Jest jeszcze zbyt wcześnie aby określić przyczyny pożaru. Na miejscu jest już obecna policja oraz prokurator. Wstępne dochodzenie w tej sprawie rozpocznie się po dogaszeniu zgliszcz. Wiadomo już jednak, że straty będą ogromne.
W wybudowanej w 1803 r. prawosławnej cerkwi pw. Orędownictwa Matki Boskiej znajdował się ikonostas pochodzący ze wsi Wołosianka z rejonu Przełęczy Użockiej. Świątynia była jedną z trzech zachowanych w Bieszczadach cerkwi zbudowanych w stylu wschodniołemkowskim. Pozostałe dwie znajdują się w Turzańsku oraz Rzepedzi. W 2003 roku dokonano jej częściowej renowacji. Wybudowana na początku XIX w. świątynia stanowiła jedną z głównych atrakcji Szlaku Ikon Doliny Osławy i swoim pięknem przyciągała licznych turystów.
Obecny na miejscu zdarzenia Ks. Jan Antonowycz, kanclerz Kurii Prawosławnej w Sanoku, zapowiada odbudowę świątyni:
"...nasza społeczność jest niewielka, dlatego już w tej chwili zwracamy się do ludzi dobrej woli o pomoc przy odbudowie cerkwi. Czy będzie to odbudowa, czy budowa nowej świątyni, zadecyduje arcybiskup. Wiemy jednak, że nie pozostawimy tego pogorzeliska samemu sobie...
Wkrótce więcej informacji na temat pożaru cerkwi w Komańczy.
Źródło: www.bieszczady.pl
Liczba zdjęć: 27  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|  | Komańcza |
|
|
Aktualizacja: 2006-09-14
beskid-niski.pl na Facebooku
|
|
 |
1
Nie ma jeszcze żadnych komentarzy.
|
