|
|
 |
| |
Polany Surowiczne (opis + foto)
Polany Surowiczne (Polany Surovicky / Surovichny) - nieistniejąca wieś we wschodniej części Beskidu Niskiego, kilka kilometrów na północ od Jaślisk. Dziś po tej niegdyś bardzo dużej wsi pozostała tylko piękna, pusta dolina, ruiny dzwonnicy cerkwi, cmentarz parafialny, kilka krzyży i budynki sezonowe min. schronisko studenckie.
Nazwa pochodzi od polan wypasowych leżących na terenie surowieckich lasów (u wlotu doliny istniała kiedyś wieś o nazwie Surowica).
Początki wsi nie są jasne, choć wiadomo, że pierwotnie nosiła nazwę Potok Surowiczny a jej gospodarzem stał się Iwan z Surowicy. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1533 roku
kiedy to polski Marszałek P.Kmita podarował ziemie cerkwi. Jak wynika z dokumentu lokacyjnego z 22 czerwca 1549 roku, wieś lokowano na prawie wołoskim. W tym czasie Polany Surowiczne należały prawdopodobnie do kasztelana sanockiego, Zbigniewa Siemieńskiego, który otrzymał te ziemie od Zygmunta Augusta za zasługi wojenne. Pierwszy budynek cerkwi powstał we wsi prawdopodobnie w połowie XVI wieku ale parafia została faktycznie erygowana dopiero 15 kwietnia 1690 roku. Parochem został Daniel syn Konstantyna. W tym czasie we wsi mieszkało 665 osób z czego 649 Rusinów.
Między 1786 a 1805 rokiem sołtys Polan przejął wszystkie grunty parafialne co było zarzewiem konfliktu, który trwał we wsi przez następne lata. Po przyjściu w 1805 roku do wsi nowego parocha Pawła Mencińskiego rozpoczął się sądowy proces o zwrot ziem, który zakończył się dopiero w 1837 roku wyrokiem korzystnym dla parafii. W tym to czasie we wsi stała już druga cerkiew (w miejsce rozebranej malutkiej cerkiewki), której budowę rozpoczęto w 1728 roku a rozbudowywano ją aż do początków XX-go wieku. W 1728 roku wzniesiono tylko nawę w tej greckokatolickiej świątyni pw. Archanioła Michała, w 1730 roku prawdopodobnie dobudowano murowaną dzwonnicę, której ruiny stoja do dnia dzisiejszego, w 1889 roku dobudowano prezbiterium a w 1903 roku babiniec. Cerkiew została rozebrana w 1946 roku.
W latach 1872-1873 śmiertelne żniwo zbierała epidemia, do dzis na cmentarzu parafialnym stoi samotny dobrze zachowany nagrobek młodego lwowskiego lekarza niestety z nieczytelnym imieniem i nazwiskiem.
............
LEKARZ
SZPITALA
LWOWSKIEGO
+ 1847
WŚRÓD EPIDEMI
16 SIERPNIA 1873
POKÓJ JEGO
POPIOŁOM
W 1903 roku we wsi rozpoczęła działalność czytelnia "Proświty". Ciekawostką jest fakt, że zawzieta walka z pijactwem doprowadziła do powstania "bractwa trzeźwości", które miało wpłynąć na zminiejszenie ilości spożywanego alkoholu. Juz w połowie XIX wieku powstała we wsi szkoła ale nie cieszyła się ona zbytnią popularnością np. w 1859 roku z 47 dzieci w wieku szkolnym do szkoły uczęszczało tylko troje. w okresie międzywojennym jednak w Polanach funkcjonowała juz szkoła dwuklasowa.
Pierwsza wojna światowana nie wyrządziła we wsi większych szkód i walki szczęśliwie omijały dolinę Polan.
Pomiędzy 1925 rokiem a 1938 kilka razy do wsi przyjeżdżała znana malarka Olena Kulczycka, oto fragment wpomnień mieszkańców Polan:
"...po dwóch miesiącach malarka odpisała, ze skorzysta z zaproszenia i przyjedzie do nas na Zielone Świątki. W wyznaczony dzień wysłaliśmy konie do Rymanowa. We wsi pomogliśmy malarce zorganizować kobiety i starego Łemka w czuchani do pozowania. Kulczycka namalowała chłopa, obejrzała okolicę, zrobiła kilka szkiców i tego dnia pojechała do Przemyśla..." .
W 1936 roku Polany Surowiczne były już dużą wsią, w której mieszkało ponad 1000 mieszkańców 992 grekokatolików, 12 rzymskich katolików i 10 Żydów) a liczebnością i wielkością już dawno przewyższała sąsiednią Surowicę. Zresztą bardzo trudno w to uwierzyć ale ta dziś pusta dolina była przeludniona a zabudowania Polan i Surowicy łączyły się w jedną całość.
Niemcy wkroczyli do wsi już we wrześniu 1939 roku.
W tym też czasie w Polanach wzmogły sie sympatie dla narodowych idei ukraińskich...podczas wojny Polacy nie byli tutaj mile widziani, popsuły się stosunki z sąsiadami z pobliskich Jaślisk i Posady Jaśliskiej a we wsi przyjmowani byli wręcz z wrogością. 20 września 1944 roku do wsi wkroczyli pierwsi żołnierz Armii Czerwonej. Po II-giej wojnie światowej wszyscy mieszkańcy wsi wyjechali lub zostali zmuszeni do wyjazdu na Sowiecką Ukrainę.
Warto poszukać i zobaczyć:
- ruiny murowanej dzwonnicy cerkiewnej z 1730 roku - można do niej wejść - jest w całkiem przyzwoitym stanie
- kilka krzyży na dawnym terenie otaczającym cerkiew
- około 50 metrów od dzwonnicy, w zagajniku za rowem potoku znajduje sie cmentarz parafialny, okresowo oczyszczany - w nie najgorszym stanie
- dla wprawnych obserwatorów ślady piwnic z wiejskich domostw
- warto wejść na szczyt na szczyt Horbków Sabaryniackich (Polańskiej) 737 m. n.p.m. skąd jeden z piękniejszych widoków w Beskidzie Niskim
- w "Chałupie Elektryków" sezonowej chatce studenckiej można oglądnąć kilka eksponatów min. krzyż z kopuły cerkwi, które znaleziono na terenie wsi
Jak trafić do Polan Surowicznych ??
Samochodem
Samochodem lepiej tutaj nie przyjeżdżać, a jeśli już naprawdę musisz...to tylko na własne ryzyko. Nierówna droga gruntowa, z kilkoma przeprawami przez rzekę.
Pieszo i rowerem
Do Polan Surowicznych nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny. Możliwosci dotarcia do Polan są dwie
-od wschodu - wygodna drogą gruntową z miejsca gdzie potok prepływający przez Polany wpada na terenie dawnej wsi Surowica do Wisłoka. W to miejsce docieramy bądź od północy, wygodną i atrakcyjną lecz nieznakowana trasą z Puław przez Wejnerówkę lub od południa z Moszczańca (przy przeprawie przez Wisłok należy zejść z zielonego szlaku z Moszczańca do Puław
- od zachodu - droga dla osób, które orientują sie dobrze w gąszczu lasu i leśnych ścieżek, dojście od strony Szklar i Daliowej
Jeśli posiadasz jakiekolwiek informacje,zdjęcia, materiały związane z tą wsią...napisz do mnie...bartek@beskid-niski.pl
Liczba zdjęć: 54  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne - ruiny murowanej dzwonnicy z 17 |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|  | Polany Surowiczne |
|
|
Aktualizacja: 2013-06-04
beskid-niski.pl na Facebooku
|
|
 |
6137
Nie ma jeszcze żadnych komentarzy.
|
