A ja z tego wszystkiego po raz któryś tam z rzędu sięgnęłam do, moim zdaniem najlepszej książki, jaką wydano na temat wojny domowej, nawet ją "opracowałam" ana potrzeby bibliografii
http://www.bieszczadzkieforum.pl Lektura tym ciekawsza iż pokazuje jak wyróżniała się Łemkowszyzna na tle innych rusińskich regionów.
(Nie wiem czy to jest odpowiednie miejsce, ale wrzucę tu mój post, gdyby przeszkadzał to proszę przenieście do wątku zamkniętego.)
Czas powędrować w dalszą drogę. Ścieżyna wiedzie nas w z mozołem odtwarzaną przez Grzegorza Motykę przeszłość naszego regionu. "Tak było w Bieszczadach (tak pierwotnie miały nazywać się "Łuny w Bieszczadach"Gerharda) Walki polsko-ukraińskie 1943-1948" to kompendium wiedzy o konflikcie, który rozegrał się na terenie dzisiejszego Podkarpacia i Lubelszczyzny. Jest to rzetelna, oparta na wielorakich źródłach analiza historyczna starająca się w sposób obiektywny przedstawić jakże bolesny okres w dziejach powojennej Polski. Dla wielu osób jest to konflikt etniczny pomiędzy Polakami, a Ukraińcami. Nie do końca jest to prawdą dlatego, że oprócz tych dwóch nacji w walkach wzięli udział także Łemkowie (często obecnie traktowani przez współczesnych etnografów jako Ukraińcy), Niemcy, Słowacy, obywatele ZSRR. Tak o tym pisze we wstępie Autor
"Przez stronę ukraińską rozumiem zatem organizację i oddziały OUN-UPA oraz współpracującą z nimi ludność cywilną (szerzej przedstawienie strony ukraińskiej patrz poszczególne rozdziały). Jeżeli chodzi o ukraińskie formacje w służbie niemieckiej (ukraińska policja, oddziały dywizji SS "Galizien", to interesują mnie one wówczas, gdy ich poczynania są związane z działalnością OUN-UPA. Dlatego nie zajmuję się np. udziałem Ukraińców w Powstaniu Warszawskim.
Gorzej jest z określeniem strony polskiej. Sprawa jest tu jasna tylko w odniesieniu do lat 1943-1944, kiedy to przeciwko UPA wystąpiły AK i oddziały samoobrony, współpracujące z partyzantką sowiecką, złożoną zresztą w pewnej części także z Polaków. Sytuacja komplikuje nam się po tzw. "wyzwoleniu". Oto bowiem do tego momentu pod pojęciem "strona polska" można rozumieć oddziały podziemia antykomunistycznego, niekiedy współpracujące z UPA. Możne też zgodnie z historiografią PRL-u, za "stronę polską" uznać jednostki Milicji Obywatelskiej (MO), Korpusy Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW), Wojska Polskiego (WP) i inne, które głównie służyły do podporządkowania polskiego społeczeństwa komunistom".
Warto także moim zdaniem powiedzieć kilka słów o Autorze, jednym z najbardziej znanych współczesnych historyków, osobie budzącej bardzo duże kontrowersje.
"Dr hab. Grzegorz Motyka (ur. 1967 r.) - w 1992 r. ukończył studia historyczne w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN. Autor i współautor kilku książek m.in. Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie w Polsce 1943-1948, Warszawa 1999 (otrzymała Nagrodę "Przeglądu Wschodniego" i Nagrodę Historyczną "Polityki") oraz Ukraińska partyzantka 1942-1960. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii, Warszawa 2006 (Nagroda Klio). Ostatnio wydał W kręgu "Łun w Bieszczadach", Warszawa 2009. Autor licznych artykułów naukowych i popularnonaukowych zamieszczanych np. w "Karcie", "Więzi", "Zeszytach Historycznych" oraz w "Gazecie Wyborczej", "Rzeczypospolitej", "Polityce" i "Newsweeku".- źródło - serwisy internetowe.
"Tak było w Bieszczadach..." to kompendium wiedzy i konflikcie kilkakrotnie nagradzane stało się jedną z najpopularniejszych książek dotyczących historii Bieszczadów . Książka dość szybko zniknęła z półek księgarni. W chwili obecnej można ją kupić m.in. w leskiej księgarni Bosza i w internecie, gdyż corocznie pojawiają się dodruki. Jest to jednak dość droga pozycja, mój egzemplarz kosztował 120 zł.
Spis treści
Od wydawcy
Wstęp
Rozdział 1. Problem ukraiński w II Rzeczpospolitej
1. Społeczność ukraińska w II Rzeczpospolitej i stosunek do nich polskich stronnictw politycznych. Działalność UON
2. Polityka władz polskich wobec Ukraińców w latach 1919-1939
3. Próba podsumowania
Rozdział 2. Geografia i stosunki ludnościowe
1. Warunki geograficzne
2. Podział administracyjny, liczba ludności, gospodarka
3. Świadomość narodowa na ternach walk od 1918 r.
4. Kwestia ukraińska na Rzeszowszczyźnie w latach 1918-1939
5. Kwestia ukraińska na Lubelszczyźnie w latach 1918-1939
6. Zamiast podsumowania
Rozdział 3. Sytuacja w okresie IX 1939-XII 1942
1. Kampania wrześniowa
2. Tereny dzisiejszej Polski pod okupacją sowiecką (1939-1941)
3. Niemiecki system okupacyjny w GG
4. Niemiecka polityka narodowościowa w GG (1939-1942)
5. Przerzuty graniczne
6. Polska konspiracja
7. Działalność środowisk ukraińskich (UCK i OUN)
8. Stosunki polsko-ukraińskie na terenach walk (1939-1942)
Rozdział 4. Walki polsko-ukraińskie na Kresach Wschodnich w latach 1943-1945
1. Sowiecka okupacja Kresów południowo-wschodnich
2. Ukraińska konspiracja antykomunistyczna (1939-1941)
3. Uderzenie Niemiec na ZSRR. Powstanie rządu Stećki
4. Dalsza działalność OUN-M
5. Polska konspiracja na Kresach południowo-wschodnich
6. Działalność UON-B po aresztowaniu rządu Stećki
7. Ogólna sytuacja na Wołyniu (1942-1943)
8. "Antypolska akcja" OUN-UPA na Wołyniu w 1943 r.
9. Polacy w partyzantce sowieckiej na Wołyniu
10. Polacy w niemieckiej policji pomocniczej.
11. Sytuacja na Wołyniu w chwili wkroczenia Armii Czerwonej
12. Rozwój OUN-UPA w Galicji Wschodniej (1943-1944)
13. "Antypolska akcja" OUN-UPA w Galicji Wschodniej
14. Sytuacja Polaków na Kresach południowo-wschodnich po wkroczeniu Armii Czerwonej
15. Walka OUN-UPA z władzą sowiecką
Rozdział 5. Walki polsko-ukraińskie I 1943-VII 1944
1. Niemiecka polityka narodowościowa na terenach walk (1943-1944) Wysiedlenia na Zamojszczyźnie
2. Polska konspiracja
3. Działalność środowisk ukraińskich
4. Zarys ogólnego przebiegu walk polsko-ukraińskich na ziemiach dzisiejszej Polski
5. Walka polsko-ukraińska w Beskidzie Niskim
6. Walki polsko-ukraińskie w Bieszczadach
7. Walki polsko-ukraińskie na Pogórzu Przemyskim
8. Walki polsko-ukraińskie w pow. Jarosław
9. Walki polsko-ukraińskie w pow. Lubaczów
10. Walki polsko-ukraińskie na Zamojszczyźnie
11. Walki polsko-ukraińskie w powiatach: Chełm, Włodawa, Biała Podlaska
Rozdział 6. Walki polsko-ukraińskie VII1944-VIII 1945
1. Sytuacja na terenach walk po przejściu frontu
2. Działalność NKWD
3. Początek przesiedleń Ukraińców do USRS Rozwój aparatu bezpieczeństwa "Polski Ludowej"
4. Partyzantka poakowska. Porozumienia AK-DSZ z OUN-UPA
5. Podziemie narodowe,a Ukraińcy
6. Podziemie ukraińskie. Powstanie VI Okręgu Wojskowego UPA "San"
7. Ogólny przebieg walk polsko-ukraińskich na ziemiach dzisiejszej Polski (VII 1944-VIII 1945)
8. Walki polsko-ukraińskie w Bieszczadach
9. Walki polsko-ukraińskie na Pogórzu Przemyskim
10. Walki polsko-ukraińskie na północno-wschodniej Rzeszowszczyźnie
11. Walki polsko-ukraińskie na Lubelszczyźnie
Rozdział 7. "Ukraińskie powstanie" IX 1945-VI 1946
1. Stosunki pomiędzy AK-WiN i OUN-UPA
2. Antyukraińskie działania podziemia ukraińskiego
3. Działania NKWD
4. Wojsko Polskie
5. Akcja przesiedleńcza
6. Działania WP przeciw partyzantce ukraińskiej
7. Siły i taktyka OUN-UPA
8. Ogólny zakres działań OUN-UPA
9. Walki polsko-ukraińskie w Beskidzie Niskim
10 Walki polsko-ukraińskie w Bieszczadach
11. Walki polsko-ukraińskie na Pogórzu Przemyskim
12. Walki polsko-ukraińskie na północno-wschodniej Rzeszowszczyźnie
13. Walki polsko-ukraińskie na Zamojszczyźnie
14. Walki polsko-ukraińskie na Podlasiu Lubelskim
15. Próba podsumowania
Rozdział 8. Walki polsko-ukraińskie VII 1946-IV 1947
1. Stosunek pomiędzy AK-WiN i OUN-UPA
2. Działalność NKWD
3. Taktyka i działania WP
4. Taktyka i działania OUN-UPA
5. Walki polsko-ukraińskie w Beskidzie Niskim
6. Walki polsko-ukraińskie w Bieszczadach Zasadzka na gen. Świerczewskiego
7. Walki polsko-ukraińskie na Pogórzu Przemyskim
8. Walki polsko-ukraińskie na północno-wschodniej Rzeszwoszczyźnie
9. Walki polsko-ukraińskie na Zamojszczyźnie
10. Walki polsko-ukraińskie na Podlasiu Lubelskim
11.Próba podsumowania
Rozdział 9. Operacja "Wisła"
1. Cel operacji "Wisła". Siły WP
2. Współpraca WP z wojskami pogranicznymi ZSRR i CSR
3. Wysiedlenia Ukraińców
4. Akcja propagandowa władz
5. Operacja "Wisła" a miejscowi Polacy
6. Taktyka i działania wojska
7. Działania polskiego lotnictwa
8. Sytuacja OUn-UPA
9. Walki polsko-ukraińskie w Beskidzie Niskim
10. Walki polsko-ukraińskie w Bieszczadach
11. Walki polsko-ukraińskie na Pogórzu Przemyskim
12. Walki polsko-ukraińskie na północno-wschodniej Rzeszowszczyźnie
13. Walki polsko-ukraińskie na Zamojszczyźnie
14. Walki polsko-ukraińskie na Podlasiu Lubelskim
15. Próba podsumowania
Rozdział 10. Po akcji "Wisła"
1. Sytuacja ukraińskiego podziemia po akcji "Wisła"
2. Działalność KBW po akcji "Wisła" Śmierć krajowego prowidnyka "Stiaha"
3. Zwalczanie OUN-UPA na Ziemiach Odzyskanych
4. Działalność ukraińskiego podziemia w 1948 r.
5. Operacja S-1
Zakończenie
Bibliografia
Wykaz skrótów
Indeks nazwisk i nazw osobowych
Indeks nazw geograficznych
Tytuł: " Tak było w Bieszczadach Walki polsko-ukraińskie"
Autor: Grzegorz Motyka
Wydanie: I
Stron: 551
ISBN: 83-7233-065-4
Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Wolumen
Warszawa 1999
"Przerzuty graniczne" str. 76-77
" Jeszcze trwały ostatnie walki kampanii wrześniowej, kiedy w Bieszczady i Beskid Niski napłynęli uciekinierzy z całej Polski, mający zamiar przedostania się na Zachód. Pochodzili z różnych warstw społecznych, byli wśród nich tak wojskowi, jak cywile. Przybywali nie mając żadnych kontaktów, a często nawet nie orientując się w specyfice górskiego terenu.
Uciekinierzy spotkali się od razu ze spontaniczną pomocą miejscowej ludności pochodzenia polskiego z osiedli leżących w pobliżu granicy. Systemem sztafetowym przekazywano sobie ludzi z miejscowości do miejscowości. Miejscami schronienia były polskie dwory, leśniczówki, plebanie i zagrody polskich chłopów. Przez granicę przeprowadzali za odpowiednią opłatą miejscowi przemytnicy.
Niemcy dość szybko zorientowali się w sytuacji i próbowali temu exodusowi przeciwdziałać. Wykorzystywali w tym celu miejscową ludność ukraińską, która już od października zaczęła masowo wyłapywać uciekinierów. Oprócz względów narodowych grał tu rolę czynnik ekonomiczny, gdyż za każdego złapanego zbiega hitlerowcy płacili nagrodę 25-50 zł. Dla biednego mieszkańca Bieszczadów była to suma niebagatelna. W przechwytywaniu przechodzących przez granicę szczególnie "zasłużyła się" ukraińska policja, której posterunki Niemcy rozmieścili wzdłuż całego pasa górskiego. W okresie grudzień 1939 - marzec 1940 tylko w okolicy Komańczy schwytano 80 uciekinierów, Baligrodu 43, a Bukowska 24.
O ile w Bieszczadach uciekinierzy nie mogli liczyć na pomoc ze strony ludności ukraińskiej, to w Beskidzie Niskim nie należała ona do rzadkości. Takie łemkowskie czy ukraińskie wioski jak Ruska Wola, Jarobina. Litmanowa, Muszynka, a po słowackiej stronie Hrabske, były wypróbowanymi bazami dla polskich przerzutów. Wśród pomagających Polakom Łemków warto wymienić takie nazwiska jak Stefan Chowaniec, Antoni Koczański, Jan Peregryn czy Garbera, którzy osobiście przeprowadził przez granice kilkaset osób.
Samorzutne formy pomocy uciekinierom Polacy dość szybko ujęli w ramy organizacyjne różnych ugrupowań konspiracyjnych. Pierwsze takie próby podjęła Organizacja Orła Bialego (OOB). Z jej ramienia przerzutami kierował m.in. inżynier Stankiewicz z Cisnej. Inną organizacją była Polska Organizacja Zbrojna (POZ). Już zimą 1939/1940 r. niosła ona doraźną pomoc m.in. idącym przez Zagórz, Tarnawę, Huzele, Hoczew, Nowosiółki, Baligród, Cisnę. Każda z powstałych placówek POZ otrzymała rozkaz udzielania wszelkiej możliwej pomocy uciekinierom. W tym celu w Zagórzu powołano nawet specjalną sekcję kolejową. [...]."
Gdybyście byli zainteresowani historią współczesną regionu i publikacjami to zapraszam tu
http://bieszczadzkieforum.pl/topic256-10.html